AFAS Stadion AZ, Alkmaar

Een voetbaltheater

Langs de A9, ten zuiden van Alkmaar staat het stadion van de voetbalclub AZ. Het in 2007 opgeleverde stadion is ontworpen door het architectenbureau ZJA en daarbij is gewerkt met twee basis-principes. Het eerste was om alle verschillende groepen gebruikers (toeschouwers op de tribune, in de skyboxen, de thuisploeg, de gasten, de pers, de scheidsrechters enz) hun eigen looproutes en ruimtes te geven. Ze zijn aan elkaar gekoppeld waar dat nodig is, zoals bij de horeca, de lounges en de fanshops. Het tweede principe was dat het stadion voor iedere stoel de optimale zichtlijn levert. Iedere stoel is gericht op de middenstip. De betonnen elementen van de tribune zijn gebogen en plooien zich in een ovaal rond het veld. Het is echt een voetbaltheater. De tribunes staan dicht op het veld. De meeste zitplaatsen zijn daar waar de toeschouwers het liefst zitten: recht achter de doelen en midden langs het veld.

Een nieuw dak

Op 10 augustus 2019 stortte een deel van het dak van het AFAS Stadion in Alkmaar in. AZ wilde zo snel mogelijk weer beschikken over een nieuw dak en nam architectenbureau ZJA, Royal HaskoningDHV en IGG in de arm om gedurende het competitie-jaar 2020-2021 te kunnen spelen in een hersteld en vernieuwd stadion.

Het nieuwe dak berust op een volstrekt ander principe dan het vorige. Het oude, zelfdragende dak volgde een golvende lijn, ooit ingegeven door de verdeling van zitplaatsen in het stadion. In het ontwerp van ZJA voor de vernieuwbouw van het dak wordt het gedragen door een reeks kraan-achtige constructies die buiten het stadion staan. Het nieuwe dak steekt verder het stadion in dan het oude, waardoor het meer bescherming biedt tegen regen en wind.

Meer zitplaatsen, meer sfeer

Voor het stadion hebben altijd ambitieuze plannen klaargelegen die voorzagen in vernieuwing en uitbreiding. AZ ziet een toekomst waarin ruimte zou zijn voor complementaire functies aan het stadion, zoals zalen, kantoren en een hotel. Kortom, een bestemming die om heel wat meer redenen te bezoeken is dan een voetbalwedstrijd.   

Zo ver gaan de nu in uitvoering gebrachte plannen nog niet, maar de noodzaak een nieuw dak te overwegen is wel een ideale gelegenheid een grondige update van het stadion te realiseren. Om te beginnen komt het nieuwe dak tegemoet aan de wens om meer zitplaatsen onder te brengen, door een grotere hoogte en de extra bescherming tegen het weer, wat zitplaatsen dichter bij het veld mogelijk maakt. De achterwand van de tribunes is ontworpen met gespannen kunststof-doeken, die bij de club horende beelden kunnen dragen. Meer supporters, deels dichter op het veld, meer expressieve aankleding, en zelfs de terugkeer van de mogelijkheid staanplaatsen aan te bieden, dat alles brengt meer sfeer in het stadion. Bovendien verdwijnen de vier lichtmasten en wordt de verlichting met een stelsel in de dakrand verzonken LEDlichten zowel voor spelers als supporters prettiger.    

Techniek en uiterlijk

Van een afstand wordt de aanblik van het stadion van AZ door de nieuwe dakconstructie versterkt. De hoge witte rug van het reuzenspant van 175 meter aan de zuid-westzijde is van ver te zien en de karakteristieke, uit witte buizen opgetrokken kraan-armen voegen een krachtig en robuust element aan het uiterlijk toe. Het vernieuwde stadion ziet er groter en wat brutaler uit. Het is overduidelijk het huis van een zelfbewuste club die wil groeien.

Het nieuwe dak

Architect: ZJA

Opdrachtgever: AZ Alkmaar

Constructeur: Royal HaskoningDHV

Kostendeskundige: IGG

Project management: The Stadium Consultancy

Jaar: 2021

Stadion

Architect: ZJA

Klant: AZ Alkmaar

Opdrachtgever ZJA: Midrecht

Klant: AZ

Jaar: 2006

[English]

A Theatre for Football

Along the motorway A9, just south of Alkmaar, lies the stadium of AZ football club. The original stadium was realized in 2007, based on a design by the architectural studio ZJA. This design is based on two guiding concepts. The first is to provide all the different groups of users (spectators on the stands, in the skyboxes, the home team, the guests, the press, the referees, etc.) with their own spaces and routes inside the building. However, they encounter each other where necessary, like at the concession stands, the cafeteria, the lounges and the fan shops. The second concept was to make sure every seat has the optimal line of sight on the pitch. Every seat is oriented to the centre spot of the field. The concrete elements of the stands are curved and form an oval around the pitch. This really is a theatre for football. The stands are placed close to the field. The majority of seats have been situated where spectators most prefer to sit: right behind the goals and on either side of the pitch.

A New Roof

On august 10th 2019 a summer storm caused a section of the roof of the AFAS stadium AZ in Alkmaar to collapse. AZ football club wanted to have a new roof as soon as possible and contacted the architectural studio ZJA, Royal HaskoningDHV and IGG to ensure that the 2020/2021 competition could be conducted in a renovated stadium.

The design for the new roof is based on an entirely different principle than the previous one. The original roof was self-supporting, and followed an undulating line, in response to the distribution of seats and the resulting lines of sight on the pitch. In the design for the renovated roof the emphasis is on optimal use of the space inside the stadium, resulting in a roof that is supported by crane-like constructions situated outside the exterior skin. This new roof advances much further over the stadium than the previous one, offering more protection against rain and wind.

More Seats: A Better Spatial Experience

From the very beginning of the process, ambitious ideas about the future of the stadium have been circulating. AZ football club envisions a future in which the stadium has a wide array of additional functions, such as convention halls, offices and a hotel. In short, it could be a destination for many more purposes than watching a football match.

The plans for the current renovation do not quite go that far, but the necessity to build a new roof is the ideal opportunity for a thorough upgrade. First of all, this new roof accommodates the desire for more seats, and this is done by raising the roof, and extending its reach into the stadium, which means more seats closer to the pitch enjoy weather protection. The wall behind the stands is made out of tough sheets of synthetic fabric, which can be printed with images relating to the club’s identity. More fans and situated closer to the pitch, more expressive furnishings and the possible return of terraces for standing – together these changes will result in a more vibrant atmosphere on day of the match. The four masts supporting the electric lights will be taken down, as LED lighting will be built into the edge of the roof, a more pleasant solution for both players and fans.

Engineering and Looks

Seen from a distance this new roof will strengthen the identity of the stadium. The high backbone in brilliant white of the giant beam of 175-meters-long on the south west side is easily spotted from far away, and the crane arms made of white tubes add even greater power, strength and allure to the structure. The renovated stadium looks bigger and bolder. This is certainly the home of a confident football club eager to grow.

The new roof

Architect: ZJA

Principal: AZ Alkmaar

Contractor: BAM Bouwtechniek

Design Engineer: Royal HaskoningDHV

Finance specialist: IGG

Project management: The Stadium Consultancy

Year: 2021

The Stadium

Architect: ZJA

Klant: AZ Alkmaar

Client ZJA: Midrecht

Principal: AZ

Year: 2006