Vernieuwing Oosterparkkwartier Groningen

KAW architecten ontwierp onlangs twee projecten in het Oosterpark die goed illustreren wat het maatschappelijk betrokken bureau voor heeft met haar Wijkvernieuwing 3.0 concept. Zo ontwierp KAW een hele bijzondere school midden in het groen gecombineerd met betaalbare, duurzame woningen en maakte het iets verderop met het Oosterparkkwartier het uitbreidingsplan van de beroemde Amsterdamse architect Berlage fraai af. 

De projecten kenmerken zich doordat KAW de bewoners en omwonenden niet alleen betrok bij de plannen, maar ook centraal stelde, de projecten betaalbare huur- en koopwoningen bieden in allerlei soorten en maten (en tegelijk inspelen op de Groningse vraag naar kleine gezinswoningen), dus de doorstroming verbeteren, interessante ontwikkelcombinaties laten zien zoals een school in combinatie met appartementen, veel groen bieden en minder steen (en daarmee klimaatadaptief zijn), ook verder door en door duurzaam zijn en de wijkranden aanpakken in verband met terugtrekkend autoverkeer. Daarmee krijgt de Oosterparkwijk niet alleen een economische, maar vooral ook een kwaliteitsimpuls. Het oude Oosterpark is trendy geworden.

Midden in de Oosterpark verrijst straks een plek waar mensen mooi kunnen wonen en goed onderwijs kunnen volgen. Volledig passend bij de wijk met haar diversiteit aan leefstijlen en woonwensen. De twee scholen die de wijk nu nog telt, gaan samen, inclusief een kinderopvang.

De school en appartementen worden onderdeel van het Oosterpark. De al aanwezige groene structuur loopt door over het school- en appartemententerrein en geeft cachet. De twee gebouwen (school en appartementen, red.) worden naast elkaar gebouwd, zijn verschillend, maar toch architectonisch ook overduidelijk familie van elkaar. Zowel de school als het appartementencomplex worden aardbevingsbestendig gebouwd.

Sport, spel en ontmoeting in het groen

De appartementen hebben een corridorontsluiting wat leidt tot een alzijdig gebouw. Daaromheen komen wandelpaden, pleinen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en met groen en lage beplanting worden plekken gevormd voor sport en spel, spelen, ontdekkend leren en rust. Het buitengedeelte wordt mede ontworpen door bureau wUrck.

De Tresling-school zal groen voelen door de zachte overgang tussen binnen en buiten. Leerpleinen spelen een belangrijke rol in de onderwijsvisie. De school kent namelijk geen lokalen. De leerpleinen en verkeersruimtes (de school heeft geen gangen om zo de ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken, red.) lopen in elkaar over en in een grote tribunetrap in de vide. Deze koppelt de verschillende bouwlagen. De leerpleinen liggen aan de voorkant van het gebouw met een prachtig uitzicht over het park. Zij vormen het gezicht van de school.

KAW ontwierp met de school en het appartementencomplex twee gebouwen met een zeer lage energiebehoefte. Daarnaast zijn de exploitatiekosten gering door investeringen in hoge intensiteit lichtsystemen en effectieve verwarming- en koelinstallaties. Duurzaamheid betekent niet alleen milieuvriendelijke gebouwen in gebruik, ook het ontwerp en de materiaalkeuze hebben invloed op de duurzaamheid. Voor de school en het appartementencomplex werd bijvoorbeeld gekozen voor metselwerk met een hele lange levensduur.

Oosterparkkwartier

Met het Oosterparkkwartier maakt KAW het plan van architect Berlage na exact 90 jaar eindelijk af. Dat maakt het stedenbouwkundig tot een heel bijzonder stukje stad. Met een heel eenduidige verkeersstructuur, mooi openbaar groen en gesloten bouwblokken. De wijkranden - vroeger industriegebied - werden ook woongebied.

Twee gesloten bouwblokken met in totaal 119 woningen (een mix van koopwoningen met twee tot vier bouwlagen in een grote variatie aan koopprijzen, red.) aan het Van Starkenborgkanaal maken het Berlage-ontwerp compleet. Zoals in de hele wijk, zijn ook hier de bouwblokken stedenbouwkundig ontworpen als een geheel. Met grote hoge hoeken, veel buurtgroen en een bijzondere overgang naar de binnenstraat maakt het project een duidelijk statement, want al in 1928 besloten de wethouders dat de rand van Groningen, en met name vanaf Delfzijl 'een bijzondere esthetische kwaliteit' moest krijgen. Zo wilden ze van het imago provinciestad afkomen.

Door het architectonische ontwerp is de voorkant van de blokken ook echt het visitekaartje geworden. Zo heeft KAW de overgangen van privé naar openbaar zorgvuldig ontworpen. Met de verdiepte entree, een haag, tuinmuren en hekwerken creëerde KAW een eenduidig, strak beeld dat er ook over tien jaar nog netjes uit ziet.

Baksteenarchitectuur

Ook met de klassieke baksteenarchitectuur grijpt het plan terug naar het verleden. Dat zie je aan de betonnen ornamenten, mooie metselwerkverbanden, de tuinmuren en de hekwerken. Deze elementen komen terug in het hele plan en brengen daarmee eenheid in het blok met twaalf verschillende woningtypes. Wie bijzonder wil wonen, kan bijvoorbeeld terecht in de letterlijk hoge woningen aan het kanaal en het park. Deze ontvangen veel zonlicht. Je ‘woont’ hier op de begane grond én de eerste verdieping.

Het Oosterparkkwartier heeft mooie complimenten gekregen van zowel huidige bewoners als professionals. Vanuit de Groninger Architectuurprijs 2020 kreeg dit bijzonder stukje wijk de derde prijs van de vakjury en de tweede prijs van de publieksjury.