Amsterdam Museum

Het ontwerp van het nieuwe Amsterdam Museum is gebaseerd op vier uitgangspunten: ruimte voor collectie en publiek, toegankelijkheid, zichtbaarheid en verduurzaming. Het museum is sinds 1975 gevestigd in het voormalige Burgerweeshuis aan de Kalverstraat. De locatie in het hart van de binnenstad en de rijke geschiedenis van het monument maken het de ideale plek voor het Amsterdam Museum. Om ook voor de komende generaties de museale ambities hier waar te kunnen maken, zijn verbeteringen op de vier genoemde punten hard nodig.

Er komen grotere museumzalen met meer ruimte voor de collectie, tijdelijke presentaties en educatie. De nieuwe goed uitgeruste multifunctionele werk- en ontvangstruimtes en een auditorium die er komen zijn geschikt voor debat, workshops en onderwijs. Het gebouw krijgt een duidelijk museaal parcours dat toegang geeft tot alle delen, ook de monumentale zoals het historische authentieke gewelf – dat nu niet toegankelijk is voor publiek - en de Regentenkamer. Het ontwerp voorziet in een vanzelfsprekende routing met een begin, midden en einde. Bovendien wordt het museum van boven tot onder, optimaal toegankelijk voor iedereen. Ook voor de bezoekers met een fysieke beperking. Op het gebied van daglicht, klimaat en duurzaamheid moeten ook forse moderniseringsslagen worden gemaakt. Naar verwachting zal het nieuwe Amsterdam Museum openen in 2025, ter gelegenheid van de 750^ste verjaardag van de stad.

Het ontwerp is van architectenbureau Neutelings Riedijk Architecten. Zij kregen de opdracht van de Gemeente Amsterdam en het Amsterdam Museum om van het bestaande gebouw een toegankelijk, toekomstbestendig en actueel stadsmuseum te maken.

Open naar de stad

Het nieuwe museum wordt beter herkenbaar en toegankelijk voor álle bezoekers. Rond de hoven en aan de Nieuwezijds Voorburgwal komen op de begane grond publieke functies, zoals een museumrestaurant, een auditorium en educatieruimten. De ramen en deuren van het monument, die nu vaak geblindeerd en gesloten zijn, gaan weer open. Het museum vormt daarmee een uitnodigend gezicht naar de stad en brengt leven in de hoven en aan de straat.

Versterking van de historische structuur van huizen en hoven

Aan het ontwerp ligt een grondige analyse van de historie van het gebouw ten grondslag. Het monument heeft een kenmerkende structuur van huizen, gebouwd rondom hoven ontsloten door een poort. Vroeger functioneerde het als ‘dorpje in de stad’. Deze structuur is ook vandaag nog herkenbaar en wordt met het nieuwe ontwerp behouden en versterkt. De nieuwe hoofdentree komt in het midden van het complex, zodat alle bezoekers via één van de poorten binnenkomen en de hoven ontdekken voordat ze het gebouw binnengaan. De nieuwe gebouwdelen zijn ingepast in de historische structuur en voegen zich, met schuine kappen, in het bestaande daklandschap.

Een nieuw hart voor het Amsterdam Museum

De Stadshal, de nieuwe publieke entreehal, vormt straks het hart van het nieuwe museum. Het is een dubbelhoge ruimte, met een tribunetrap en bezoekersvoorzieningen zoals garderobe, sanitair, winkel, koffiepunt, infobalie en kassa. De Stadshal heeft een vrij toegankelijke omloop. Net als in de huidige Amsterdam Galerij is de omloop straks zonder kaartje voor iedereen te bezoeken. De Stadshal geeft toegang tot het oudste deel van het gebouw: het ondergrondse Gewelf. Hier begint en eindigt de nieuwe museumroute.

Ruimte voor de collectie

Het Amsterdam Museum beheert de collectie van de stad met zo’n 100.000 zeer uiteenlopende voorwerpen - reusachtig groot of minuscuul - uit alle periodes van de geschiedenis van de stad. Variërend van kunstnijverheid tot alledaagse gebruiksvoorwerpen. Sommige werken, zoals de groepsportretten uit de 17e eeuw, zijn zo groot dat deze in het huidige gebouw niet getoond kunnen worden. Het ontwerp voorziet daarom in vijf nieuwe zalen. Hiervoor worden op drie plaatsen nieuwe gebouwdelen ingepast, als nieuwe huizen ingevoegd in de historische structuur, onzichtbaar vanuit de binnenplaatsen. Door de mogelijkheden van de nieuwbouwzalen ten volle te benutten, kunnen de zalen in de oude bouwdelen hun historisch karakter behouden. In de museumroute wisselen oud en nieuw elkaar af en is veel ruimte om de verhalen van verleden, heden en toekomst van de stad te vertellen.

Een logische museumroute

De museumroute wordt een doorgaand éénrichtingscircuit, waar bezoekers hun weg makkelijk vinden. Ook de historische interieurs, zoals de Regentenzaal die nu moeilijk te vinden is, worden deel van de integraal toegankelijke route. Op de eerste verdieping loopt de bezoeker rond de Meisjesplaats. De Grote Zaal boven de Stadshal vormt het hoogtepunt van de route. Hier komen de topstukken uit de collectie volledig tot hun recht. Alvorens het bezoek te besluiten met de presentaties rond de Jongensplaats, kan de bezoeker naar buiten. Het ontwerp voorziet tussen de oude kappen in een uitzichtpunt over de stad, hét hoofdonderwerp van het museum.

Een duurzaam monument

Het gebruik van een bestaand gebouw is duurzamer dan nieuwbouw. Ook is het behoud van het rijksmonument een essentieel onderdeel van de opdracht. De oude delen van het gebouw worden gerestaureerd, in samenwerking met restauratiearchitect TPAHG Architecten. Het ontwerp wordt uitgewerkt door een integraal ontwerpteam en zal worden gebouwd volgens de huidige duurzaamheidsinzichten. Er komt een warmte-koude opslag in de bodem en het gebouw wordt, waar mogelijk, voorzien van zonnepanelen. De installaties verbruiken weinig stroom en water, en regenwater wordt opgeslagen voor bevloeiing van de binnenplaatsen. De groenvoorziening rondom het uitzichtpunt draagt bij aan de waterberging en warmteregulering. Tot slot is het materiaalgebruik circulair en zo duurzaam mogelijk: de nieuwe constructies zijn grotendeels van hout en zogeheten CLT-hout (Cross Laminated Timber of kruislaaghout) en de interieurafwerkingen zijn waar mogelijk van hergebruikt materiaal. Het ontwerp is gebaseerd op het BREEAM In-Use Excellent certificaat.