Eindhuisje tram GVB, Amsterdam

Klein maar in het oog springend

In een stad kunnen kleine ingrepen soms veel uitmaken. Sommige daarvan hebben hun invloed zonder dat de omwonenden er wat van merken, maar er zijn ook toevoegingen aan de gebouwde omgeving die, hoe klein ze ook zijn, de beleving van een heel gebied bepalen. Dat blijkt het geval bij de bescheiden gebouwen die de bestuurders en conducteurs van het Amsterdamse Gemeentelijke Vervoersbedrijf gebruiken aan het eindpunt van de tramlijnen. Ze herbergen toiletten, een kantine en soms een kantoor/vergaderruimte voor de mensen die verantwoordelijkheid zijn voor het vervoer op de bewuste lijn en leidinggeven aan het GVB-personeel.

Toen bekend werd dat het GVB in de parkachtige omgeving bij de Sloterplas, bij het eindpunt van tramlijn 7 een personeelsgebouw wilde neerzetten, waren de omwonenden bezorgd dat hun zicht op de open en groene omgeving zou worden bedorven. De opdracht was daarom een functioneel gebouw te ontwerpen dat op een inventieve manier opging in de bestaande omgeving, zonder de beleving ervan te verstoren.

De beste camouflage

In het ontwerp dat architectenbureau ZJA maakten voor het GVB is gekozen voor een letterlijk zo groen mogelijk gebouw. Met een groen sedum dak, een in hout-skeletbouw opgezette structuur en zoveel mogelijk begroeide buitenwanden, die met een ingenieus systeem worden bewaterd vanuit een tank met opgevangen regenwater. Een betere camouflage op het gras en tussen de bomen aan de Slotermeerlaan is niet mogelijk. Gezien vanaf de hoger gelegen verdiepingen, en ook voor passanten wordt het zes meter brede en zestien meter lange gebouw een natuurlijk onderdeel van het groene straatbeeld, waar de trams hun keerlus rijden.

Bij de beplanting van dak en buitenwanden is uiteraard rekening gehouden met de dominante windrichting, de zonne-uren en de seizoenen, zodat met zo min mogelijk onderhoud het hele jaar rond alle kanten van het gebouw hun aantrekkelijke en afwisselende begroeiing houden.

Opvallend aan het gebouw is het ritme van de houten verticale elementen, die een paar keer met een verdubbeling de regelmaat van de reeks balken onderbreken. Op een subtiele manier speelt er zo een associatie met vakantiehuisjes, chalets, boerengebouwen mee, die een glimp oproept van het buitenleven.

Zuinig, groen en functioneel

In het oorspronkelijke ontwerp was dit groene GVB huisje bedacht als een modulair systeem, dat groter en kleiner, met meer vergaderruimtes of een grotere kantine kan worden uitgevoerd, en toch steeds dezelfde voorzieningen en hetzelfde uiterlijk biedt. Dat maakt het makkelijk dit ontwerp toe te passen op de vele andere eindpunten van tram- en buslijnen. Omdat er met het oog op de toekomst geen gasaansluiting is, heeft het gebouw een warmte-koudepomp en is het zeer goed geïsoleerd, zodat het zelfs minder stroom verbruikt dan de oude huisjes die wel een gasaansluiting hebben.

Ook al is de eerste indruk van buiten gezien, die van een begroeid houten gebouw, het interieur is door de vensters die van vloer tot dak reiken, voor de gebruikers een heldere en lichte ruimte, die bovendien makkelijk is aan te passen in te toekomst. Het resultaat is een functioneel en prettig gebouw om te pauzeren en te vergaderen, dat door zijn maat, zijn bouwwijze en zijn vormgeving optimaal is ingepast in de groene omgeving. De omwonenden zijn er blij mee en het gebouw maakt deel uit van een project van (verticaal) stadstuinieren dat in de buurt loopt.

Opdrachtgever: GVB

Aannemer: K. Dekker Bouw & Infra

[English]

Small yet eye-catching

In an urban environment, small interventions can make a big difference. Some will not be noticed by residents. But other additions to the city, no matter how small, can have a considerable impact on the experience of an area. This proves to be the case with the modest buildings the drivers and conductors of the Amsterdam Transport Authority use at the final destination of tram lines. They provide restrooms, a cafeteria and in some cases office space for managers.

When it was announced that the Transport Authority planned to build a new service building in the parklike area near the Sloterplas (a city lake) at the end of tram line 7, residents expressed their worry it would spoil their wide, open and green view. The requirement therefore was to design a functional building that ingeniously blended with its surrounding, without interfering with the pleasurable experience of the urban space.

The best camouflage

In the design that architects ZJA made for the Amsterdam Transport Authority the choice for an as green as possible building was made in the literal sense of the word. The roof is covered with green sedum, its structure consists of wooden beams and the outside walls are vertical gardens, irrigated by means of a clever system built into the roof, using stored rainwater. In an area characterized by green lawns and trees along the lake no better camouflage is possible. Even viewed from the upper floors of the buildings, and for people passing the square this six by sixteen meters long building becomes a natural element of the urban scene, right next to the loop that enables the trams to reverse direction.

The roof and walls are planted with consideration for the dominant wind direction, seasons and average hours of sun, in order to keep an attractive and alternating cover all year round, with minimal maintenance.

Remarkable about the building is the rhythm of wooden vertical beams, that break up the regular pattern by doubling up a few times. It is a subtle hint to holiday cottages, chalets or rural buildings, and evokes a glimpse of outdoor life in the countryside.

Efficient, green and functional

In its original design the green Transport Authority buildings were conceived as a modular system, to be scaled up or down with a bigger cafeteria or more office space, but with the same facilities and the same look. This makes the adaptation to the different final destinations of trams and bus lines quite easy. Anticipating a future without fossil fuel, there is no connection to the natural gas network, but the building has a built-in ground coupled heat exchanger and has optimal insulation, resulting in an even lower use of energy than the old buildings that do use heating by gas.

From a distance the building might strike one as a volume of wood and green, but its interior provides the users with a bright and pleasant space, thanks to the windows that extend from floor to ceiling. Its construction is flexible to easily accommodate future changes. The result is a pleasant and functional place to take a break or have a meeting, that is designed and constructed to blend into the green environment as best as possible. The residents of the neighbourhood expressed their approval, and the building is now part of a local project for urban gardening.

Principal: GVB

Contractor: K. Dekker Bouw & Infra