Monarch IV

In de dichtbebouwde stedelijke omgeving van de Beatrixlaan in Den Haag verrijst de Monarch IV. De façade met het diagonale houten raster verraadt direct dat architect Fokke van Dijk een duurzaam gebouw ontwierp voor het Rijksvastgoedbedrijf.

“De focus in de bouw verschuift. Nu de energievraag steeds beter duurzaam ingevuld wordt, verschuift de focus naar het verbeteren van de milieuprestaties van de materialen”, weet Van Dijk. Door een andere manier van bouwen – minder verspilling en meer gebruikmakend van natuurlijke materialen – is veel te bereiken, volgens hem. “Bij de Monarch is bijvoorbeeld alleen de constructie van de parkeerkelder en onderste twee verdiepingen nog opgetrokken in beton, de achttien etages daarboven worden gerealiseerd in houtbouw. Zo kunnen we veel CO₂ besparen. Uit de berekeningen blijkt zelfs dat de CO₂-footprint van die onderste vier lagen – door het gebruik van beton – even groot is als alle achttien verdiepingen die in hout zijn geconstrueerd.”

Klimaatpositieve constructiebalans

Zou de CO₂-opslag van het hout worden meegerekend, dan is voor de Monarch IV zelfs een klimaatpositieve constructiebalans haalbaar, omdat er per kubieke meter hout 1200 kg CO₂ wordt opgeslagen, terwijl de uitstoot van beton zo’n 800 kg per m³ bedraagt. Daarnaast berekende NIBE dat deze bepaald. “Met RoyalHaskoningDHV is het ontwerp parametrisch geoptimaliseerd, zijn de technische uitgangspunten beoordeeld en is het constructieve principe uitgewerkt. Daarbij zijn de benodigde afmeting van het grid per segment bepaald en hebben we op basis van de parameters de meest efficiënte houthoeveelheden uitgerekend.”

Circulaire materialen

Om technische redenen moest de architect wel een aantal concessies doen. “We streefden ernaar om waar mogelijk biologische materialen te gebruiken”, zegt Van Dijk. “Maar volledige houtbouw is hier nog geen optie. Onder andere omdat hout geen volwaardig alternatief is voor het beton dat we voor de parkeerkelder nodig hebben. Daarnaast kwam uit de berekeningen naar voren dat houten gevels in hoogbouw nog niet goed toepasbaar zijn door de luchtdrukverschillen op hoogte, aluminiumgevels zijn dan nog noodzakelijk.” Daarbij moet opgemerkt worden dat alle aluminium gevelsystemen voor ruim veertig procent geproduceerd worden met gerecycled metaal, waardoor het milieu ook wordt ontzien.

Levenscyclus materialen

“Ook bij andere materialen is gelet op de levenscyclus”, vult Van Dijk aan. “Zoals voor het metselwerk in de plint. De beoogde ‘baksteen’ wordt voor zestig procent uit bouwafval geproduceerd en de leverancier geeft aan dat zij voor de productie binnen afzienbare tijd wil overschakelen op een waterstofoven.” Zo wordt er ook gewerkt aan een duurzame toekomst voor de minerale en metallurgische (metalen uit ertsen) materialen die we in de bouw zeker nodig zullen blijven hebben.

Volledig gebruik van daken

De combinatie van hoogwaardige materialen en eigentijdse vormgeving geeft de Monarch IV ook een architectonisch aansprekend voorkomen. Natuurlijk spreekt de gevel tot de verbeelding, maar deze komt alleen zo tot zijn recht omdat de architect accenten toevoegde die zich verhouden tot de stad. Zoals de robuuste kolommen van de plint en de beëindiging van de gridstructuur als kroon. Conform de norm hebben Haagse torens een bekroning in de vorm van een verbijzonderde top. Ook Van Dijk voegde deze extra dimensie toe aan het hoge dak. “Een samenspel van de kenmerkende gridstructuur en glas voorzien van zonnepanelen vormt de fysieke bekroning van het gebouw. Op dit moment wordt nog gewerkt aan een alternatieve opzet van het gebouw met kleinere verdiepingen boven de vijftig meter; het spel van plint, opbouw en bekroning komt daardoor nadrukkelijker naar voren.”

Op het lage dak van de uitbouw creëerde de architect ruimte voor natuurlijke begroeiing. “Zowel qua gewicht als detaillering is er rekening mee gehouden dat we de natuur de ruimte willen geven. En we wilden al het potentieel om te vergroenen en om water te bergen benutten. Mede daarom is dit dak niet toegankelijk. Het hele oppervlak komt ten goede aan het terugbrengen van een stuk stadsnatuur, met alle ruimte voor vogels, insecten en vleermuizen om zich hier te vestigen.”