Museum Kamp Amersfoort

Een museum waarin de geschiedenis van die plek voelbaar wordt: de onderdrukking, het onrecht en de angst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 47.000 gevangenen vastgehouden in Kamp Amersfoort, een gevangeniskamp en een doorgangskamp. Het vernieuwde gebied, de architectuur en de tentoonstelling in het nieuwe museum illustreren wat er daarbinnen is gebeurt. De tentoonstelling vertelt de verhalen van de gevangenen, een helper en de daders. Wie waren dat? De indrukwekkende videobeelden in zwart-wit laten zien hoe het leven in het kamp was.

Een grote kaart aan de muur toont de transporten van gevangenen die binnenkomen en uitgaan. Ze werden gezien en behandeld als louter getallen. Maar ze herwinnen hun namen en gezichten door de gigantische portretten op de pilaren. Hun bezittingen worden weergegeven in de laden onder de afbeeldingen en hun persoonlijke verhalen zijn te horen. In een sociaal VR-experiment ervaren bezoekers de effecten van groepsdruk, autoriteit en vertrouwen. Tot slot is er ruimte voor reflectie. Wat heb ik net gezien en gehoord? Welke sporen laat ik achter?

Inbo

Vijftien jaar geleden ontwierp Inbo een informatie- en educatiepaviljoen op het kampterrein. 

Jaren later ontstond de wens om de gedenkplaats uit te breiden en de geschiedenis van het kamp zichtbaar te maken. Bij het ontwerp adviseerden oud-kampbewoners architect Jacques Prins om bezoekers vooral te laten voelen hoe het was en niet te veel te reconstrueren. 

Als bezoekers straks door de poort gaan, komen ze op een desolate, open ruimte, door hoge hekken omheind. De ruimtelijkheid voelt beklemmend, zoals de gevangenen zich totaal verlaten en onthecht voelden. Alleen een paar bomen die er ook al tijdens de oorlog al stonden zijn getuigen. De open plaats is het dak van het nieuwe ondergrondse museum, dat driemaal zo groot is als het huidige informatiecentrum. 

Het museum is een plek van ‘mémoir et miroir’. Bezinnen, herinneren en vooral ook vooruitkijken. Wat is de actualiteit van wat zich hier afgespeelde? Wat leren wij daarvan? 

Via een trap ontstijgen de bezoekers door de duisternis naar het licht. Weer buiten worden zij geconfronteerd met de lange zichtlijn over de schietbaan naar de ‘stenen man’, een herinnerings-

monument op de executieplek aan de andere kant van het bos. 

Het kantoor van de kampcommandant, ooit zo navrant aanwezig, is juist uitgespaard in het met spiegelend glas beklede bovengronds paviljoen.