Renovatie 18 Septemberplein

Als onderdeel van de herontwikkeling van het C&A-gebouw op het 18 Septemberplein werd UNStudio door Redevco (pan-Europees investeerder in retailvastgoed) gevraagd om dit historische gebouw van vier verdiepingen met een totale oppervlakte van 9000 m² te renoveren en opnieuw in de huidige stedelijke omgeving in te passen.

Het C&A-gebouw, ontworpen door Jan van der Laan en feestelijk geopend in 1952, werd lange tijd gezien als hoogstaande architectuur. De talloze aanpassingen die het gebouw in de loop der tijd heeft ondergaan, heeft er helaas toe bijgedragen dat het gebouw niet langer meer als zodanig wordt gezien. De moderne toevoeging van de grote, opvallende in- en uitgangen van de ondergrondse fietsenstalling op het plein belemmeren het zicht op het gebouw, zodat de identiteit verloren is gegaan en er geen sprake meer is van een duidelijk herkenbare gevel.

Vanwege de centrale ligging van dit renovatieproject heeft UNStudio een plan gemaakt voor een rebranding en modernisering van de gehele omgeving. Op basis van een analyse van de geschiedenis van het gebouw en de aanpak en opvattingen van de oorspronkelijke architect, heeft UNStudio een aantal ontwerpaanpassingen voorgesteld. De filosofie om minder materialen te gebruiken en lichtere structuren te verwezenlijken heeft ertoe geleid dat in de renovatie gekozen is voor het gebruik van glas als constructief element.

De ingrepen van UNStudio omvatten de herpositionering van een gehele verdieping, met als doel om een betere vloer-plafondhoogte te realiseren, en het in ere herstellen van de transparante glazen plint zoals die aanvankelijk door architect Van der Laan was bedacht. Indertijd werd er een opbouw op het dak geplaatst. In de plannen van UNStudio krijgt het dak weer de sterk modernistische esthetiek van het oorspronkelijke ontwerp. De gevel wordt van grote glazen motieven voorzien om de ontwerpgeschiedenis van Eindhoven en het huidige imago als technologische innovatiehub te vieren.

Ben van Berkel: “Als onze Lichtstad is Eindhoven de uitgelezen plek voor innovatie. Door glas te gebruiken in het C&A-gebouw creëer je niet alleen een lichte constructie, maar voeg je ook diepte toe aan het anderszins strakke vlak van de historische gevel. Overdag fungeren de glazen erkers als 'ogen' op het plein, zodat het gebouw met het winkelende publiek kan communiceren. 's Avonds, wanneer de lichtinstallaties het plein wisselend verlichten, wordt de indruk gewekt van een gebouw dat ademt.”

 De grote glazen erkers vormen een reeks van met licht gevulde installaties die de huidige uitstekende raampartijen aan de noordzijde van het gebouw benadrukken en complementeren. Tegelijkertijd trekken ze de aandacht van passanten.

 Een ervaring van licht

Aan de gevel worden lichtweerkaatsing en glans toegevoegd door de ambitieuze constructie van vier grote, glazen erkers. Deze verlichte raampartijen, elk 5,5 meter breed, 7 meter hoog en met een gewicht van 3000 kg, lijken voor de monumentale gevel van het gebouw te zweven. Dit effect is het mogelijk gemaakt door een nauwe samenwerking tussen ABT, Si-X en UNStudio, die heeft geresulteerd in een ontwerp van in elkaar grijpende en verlijmde verbindingen die samen een 'onzichtbaar' ondersteunings- en bevestigingssysteem vormen.

 Dit soort glazen gevelelementen zijn in deze omvang nog nooit eerder gerealiseerd in Nederland. Om de verlijmde verbindingen op deze schaal mogelijk te maken deed het team zes maanden lang intensief onderzoek naar talloze oplossingen die voldoen aan de eisen op het gebied van bouwkwaliteit en detaillering.

 De glazen erkers hellen 10 graden over om de visuele connectie met het plein te maximaliseren en worden verlicht met een ledsysteem ontworpen door kunstenaar Arnout Meijer. Het licht wordt door een dun folie aan de binnenzijde van het glas gereflecteerd en verspreid. De optische effecten die door dit folie worden gecreëerd, vormen lichtpatronen die lijken te veranderen op het moment dat mensen er langs lopen. In die zin wordt het nieuwe ontwerp van vooruitstekende glazen erkers gebruikt om de geschiedenis van het C&A-gebouw te benadrukken en tegelijkertijd Eindhoven als Lichtstad te positioneren.