Sijthoff

Onder leiding van V8 Architects onderging een sleets kantoorgebouw uit de jaren tachtig een metamorfose tot eigentijds kooppaleis. Het nieuwe Sijthoff in Den Haag opende eind 2014 haar deuren. Door de direct in het oog springende gevel kreeg de naastgelegen Bijenkorf een waardige buurman.

Het getransformeerde gebouw telt twee winkelverdiepingen. De bovenste vier lagen zijn in gebruik als kantoorruimte. Deze kantoren liggen rondom een groene daktuin waardoor veel zonlicht het gebouw binnentreedt. Door de duidelijke en uitnodigende entree heeft Sijthoff op de winkellagen een open relatie met de straat en vloeit de voorname buitenruimte door in het gebouw. ‘Het enige dat van het oude kantoorpand uit de jaren tachtig resteert is het betonnen skelet. En zelfs dat is aangepast, want we hebben er één verdieping uitgehaald om een hoogte te creëren op de winkelverdiepingen. Daardoor is ook de daktuin een verdieping hoger komen te liggen’, vertelt architect Rudolph Eilander.

Geen monument

Het oude Sijthoff City was allesbehalve monumentaal. ‘Het bevatte een veelheid aan hoekjes en knikjes. Daarnaast was er een grote versnippering aan plaatmaterialen, lijnen, inkepingen en naden in de gevel. Het gebouw was volledig dichtgeslibd, sleets en onleesbaar. Het had geen identiteit.’ Tal van ingrepen waren noodzakelijk. ‘Allereerst brachten we in het gebouw een ruimtelijke overmaat tot stand. Het verwijderen van een verdiepingsvloer leverde een dubbelhoge eerste verdieping op, passend bij de gewenste winkelbeleving. Daarnaast kreeg het hoekpand een statige uitstraling door de hoeken af te ronden. Deze ronde straatwanden sluiten aan bij de elegantie van de openbare ruimte.’

Jurk

Sijthoff is geen gebouw om zo maar langs te lopen. ‘De grandeur van de Haagse architectuur met rijke ornamentiek daagde ons uit om iets bijzonders te realiseren.’ Wat direct opvalt is de gevel: het gebouw draagt als het ware een witte, geplooide jurk van composiet. ‘Dit gevelontwerp met een sterke verticale geleding en wisselende raambreedtes creëert niet alleen een monumentale uitstraling. Als je langs het gebouw wandelt lijkt de gevel boven gesloten, daardoor worden de winkels geaccentueerd. Tegelijk is het gevelbeeld voor het oog ook ‘luchtig’ door de schaduwen.’ Die gelaagdheid in de gevel is volgens de architect van groot belang. ‘Het is altijd waardevol om iets te maken dat groter is dan de huurders van het gebouw. Sijthof is herkenbaarheid. Haar identiteit overstijgt de identiteit van de afzonderlijke huurders. Tegelijk wilden we op een abstracte manier aansluiten bij de traditie van grote, chique gebouwen in Den Haag, zoals de Passage, de Bijenkorf en het Berlagegebouw. Maar het associeert ook met de gevelgeleding van grootse internationale warenhuizen, zoals Harrods en Galeries Lafayette.’ De twaalf ooievaars aan de gevel spreken de taal van Den Haag. ‘Ze zijn het symbool van de hofstad en refereren aan de ornamententraditie.’

Omgeving ondergaat metamorfose

Niet alleen het gebouw ondergaat een metamorfose, ook de Grote Marktstraat wordt gerenoveerd. ‘De gemeente Den Haag sprak de ambitie uit om de Grote Marktstraat uit te laten groeien tot de toekomstige hoofdwinkelstraat. Daartoe verandert de straat de komende tijd in een chique en autoluwe winkelboulevard.’ De eerste stappen zijn gezet: de bestrating en het meubilair in de openbare ruimte zijn volledig vernieuwd en bestaan uit hoogwaardige materialen en bijzondere patronen. Daarnaast krijgen vier belangrijke panden een gedaanteverandering. ‘De Markies, Amadeus, de Nieuwe Haagse Passage en Sijthoff zijn aangewezen als belangrijke bouwstenen op weg naar de nieuwe toekomst van de Grote Marktstraat.’

Bouwproces

Op de bouwplaats werden alle bouwstromen zoveel mogelijk in elkaar geschoven. ‘Alle fasen van het project vonden nagenoeg tegelijk plaats. Dit maakte het bouwproces tot een multidimensionale uitvoeringspuzzel die bestaat uit stukjes ruimte, tijd en geld. Terwijl de montage van de kozijnen en gevelplaten aan de Grote Marktzijde plaatsvond, werd aan de achterzijde nog volop gesloopt. Dit zijn de uitdagingen bij een binnenstedelijke herbestemming.’ Voor Sijthoff pakte het goed uit en leidde het tot een doorlooptijd van voorlopig ontwerp tot oplevering in drie jaar.

Ooievaars

Twaalf bronzen ooievaars aan de gevel verlevendigen het pand. Eilander: ‘De ooievaar is geen klassiek gevelornament geworden, maar maakt wezenlijk onderdeel uit van de architectuur van het gebouw. Wij werkten hiervoor samen met kunstenares Jikke van Loon en Koninklijke Eijsbouts, de bekende klokkengieterij. De hoofdvorm is door ons ontworpen en sluit aan bij de Haagse ornamentiek.’ De beelden zijn een abstracte en geometrische weergave van een ooievaar waarbij de maatvoering flink opgeschaald is, passend bij de afmetingen en verhoudingen van het gebouw. ‘Door de vogels relateert het gebouw aan de menselijke maat. Zelfs de allerkleinste schaal van de mensenhand, doordat in bronzen materiaal de vingerafdrukken zicht- en voelbaar zijn.’