SUD

De kracht van Office Winhov is dat het architectenbureau denkt vanuit de bouwtechniek en het maakbare. Die voorliefde voor techniek en materialen zie je terug in hun gebouwen, waarin zij veel aandacht besteden aan de detaillering. Zo ook bij Woongebouw SUD in Amsterdam. Een appartementengebouw waarbij je de finesse ontdekt zodra je de tijd neemt om er letterlijk even bij stil te staan.

Jasper ten Bosch maakte deel uit van het ontwerpteam dat verder bestond uit Jan Peter Wingender, Camille Moreau, Charles Hueber, Troy Fawcett en Robert van Driel. Voor het centrale deel van de Kop Zuidas - voorheen de historische grens tussen het Plan Zuid van Berlage en het groene Amstelland - ontwierp Office Winhov een appartementengebouw met een commerciële plint. Passend bij de nieuwe omgeving, maar door de bakstenen gevel met afgeronde lijnen ook refererend aan de traditionele woningen in Amsterdam-Zuid. “In dit deel van de hoofdstad vind je alle variëteiten baksteenarchitectuur en vormentaal die zo kenmerkend zijn voor de vooroorlogse periode”, zegt Ten Bosch. “In SUD wilden we die kenmerkende structuren terug laten komen in een eenvoudig hoofdstructuur die verrijkt is met dertien erkers en waarbij de bakstenen gevelbekleding als het ware om het volume heen gedrapeerd is.”

Grootstedelijk versus intiem

Door de ronde hoeken en het gebruik van natuursteen in de plint straalt het gebouw een ingetogen luxe uit. Aan de voorzijde meer uitgesproken en om de hoek kleinschaliger. Dat komt mede omdat voor de entrees niet is gekozen voor grandeur, maar terughoudendheid is betracht. Of zoals Ten Bosch het verwoordt: “Aan de zijde van het plein, de voorkant van het U-vormige gebouw, geeft de zeven meter hoge natuurstenen plint de gevel een grootstedelijke uitstraling. De zijstraten – waar de entrees zich bevinden – heeft een veel intiemer profiel. De natuursteen is hier bewust minder hoog opgetrokken; geleidelijk wordt het minder hoog en voegt de expressie van de gevel zich naar de rust van de zijstraat.” Bij de entrees – die terug liggen - komt het natuursteen van de plint aan de voorzijde echter terug. “In de nis pakken we weer volledig uit met natuursteen, inclusief een bankje en een terrazzovloer die van binnen naar buiten doorloopt. Doordat we het thema ‘hoog-laag’ doortrekken tot aan de lift ontstaat een natuurlijke routing. Een routing die ook je terugvindt in de rest van het gebouw, in de gangen en de deurposten.”

Muschelkalk

In de gevel begeven de natuurstenen Muschelkalk elementen zich als een slang om het gebouw. De witte steen met roestachtige tinten, baant zich als het ware een weg langs de auberginekleurige bakstenen. Waarbij de rondingen subtiel de aandacht trekken. “De ronde hoeken zijn geslepen uit de massieve elementen van 20 × 20 cm. Deze zijn naast in verstek gezaagde platen natuursteen geplaatst voor een perfecte aansluiting. Deze ogen massief, maar de platen zijn 3cm dik en verlijmd op vuil metselwerk.”

Zachte verfijning

Rondingen die in het natuursteen zijn gerealiseerd, werden bovendien doorgetrokken in de bakstenen. Vooral bij de erkers is goed te zien hoe verrijkend dat werkt. Het geeft een zachtheid aan het gebouw en een verfijning die je tegenwoordig niet vaak niet tegen komt. “De rol van de opdrachtgever was hierin ook heel belangrijk. COD Development Pioneers wilde iets goeds geven aan de stad en hecht (net als wij) aan het toevoegen van esthetische kwaliteiten.” Dat uitte zich ook in betrokkenheid. “Met de opdrachtgever en aannemer zijn we bijvoorbeeld naar Duitsland gegaan waar de Witmunder gevelstenen geproduceerd worden.”

Dilataties

De vormstenen, strengpersstenen, met afgeronde hoeken zijn in het standaardassortiment van de Duitse fabrikant opgenomen. Deze zijn verwerkt op de hoeken van het gebouw en bij de erkers. Ze stelden Office Winhov in staat om zachte doorlopende lijnen te creëren. “Zouden we gekozen hebben voor haakse hoeken dan had het gebouw er heel anders uitgezien.” Dat spelen met de plasticiteit van de gevel, zit in het DNA van het architectenbureau verweven. Net als overigens het optisch verbergen van dilataties. “Deze zijn bijna onzichtbaar verwerkt. Doordat de diepte van de gevel is bepaald door de hoofdvorm van het gebouw, hoefde er geen sprong terug gemaakt te worden. Daarnaast wisselden we metselwerkrichtingen met elkaar af, zoals bij de ramen. En tot slot zijn de dilataties gekit met een bezanding, waardoor ze volledig opgaan in het voegwerk.”

De lateien zijn door Verbaan Systems geleverd. Ten Bosch: “Zij produceren vol-keramische prefab lateien met een bijzondere lijmmortel en speciale wapening. Hierdoor is er geen krimpverschil met de rest van de gevel.”

Speciale vormstenen

Maar het is niet alleen het verbergen van de dilataties waardoor het oog niet wordt afgeleid; het is vooral het evenwicht in de compositie en structuren waardoor een rustig – en tegelijk ook afwisselend - beeld ontstaat. Al is bij SUD niet direct duidelijk waar de compositie die extra kracht aan ontleent. Dat ontwaar je pas bij een tweede blik. Dan zie je bijvoorbeeld dat aan iedere opening een even aantal stenen grenst én dat dit ritme wordt versterkt doordat er om de twee rijen blokjes aan het steenverband zijn toegevoegd. “Kom je nog dichterbij dan zie je bovendien dat er gebruikgemaakt is van gevelstenen die de overgang tussen de ronde en de rechte vormen versoepelen. Deze  door ons ontworpen gevelstenen markeren de overgang tussen de horizontale en verticale belijning.”