Theater de Stoep

Het ontwerp van UNStudio voor Theater de Stoep draagt bij aan de recente culturele verrijking van deze stad. Het combineert de archetypische functie van het theater – het creëren van illusie en betovering – met de specifieke eisen waaraan een regionaal theater moet voldoen, zoals ruimte bieden voor de lokale gemeenschap. Daarom is het ontwerp van dit theater enerzijds gericht op de mythische wereld van het podium en anderzijds op de sociale aspecten van het theater als belevenis.

Ben van Berkel: ‘In tegenstelling tot de hedendaagse, door media gedomineerde cultuur, biedt het theater de ervaring van een ter plekke gespeelde voorstelling, een live event. De magie van theater wordt bepaald door die vreemde, ongrijpbare energie die ontstaat tussen het publiek en de acteur. Mensen komen samen en door het live event ontstaat er een tijdelijk verbond tussen publiek en acteurs.’

Theater de Stoep is ontworpen om deze levendigheid te inspireren en te versterken. Het biedt op één plek ruimte voor voorstellingen, bijeenkomsten en voor het ervaren van contrasterende werkelijkheden: de wereld van de ander, van de fantasie, van expressie en vertoon, maar tegelijkertijd ook de wezenlijke ervaring van onszelf als toeschouwers in deze werelden.

In het ontwerp van dit gebouw met een omvang van 5.800 m2, komen de volgende functies samen: een klein theater van 200 stoelen, een groot theater van 650 stoelen, verschillende onderling verbonden foyers, een grand café, een restaurant  een artiestenfoyer, een Vipruimte, kleedkamers, multifunctionele ruimtes en kantoren. Door de wijze waarop de verschillende bouwvolumes zijn geplaatst, ontstaat een gebouw in de vorm van een bloem met een grote kolomvrije centrale foyer als hart.

Verticale foyer

Ben van Berkel: ‘De verticale foyer is het sociale middelpunt van het theater, een ‘podium’ voor de bezoekers en een dynamisch brandpunt waar de verschillende gebouwniveaus op uitkijken.’

Verder dient de foyer om de routing te organiseren en de verschillende programma’s in het gebouw aan elkaar te verbinden. Vanuit de grote foyer leidt een sculpturale trappartij naar de entree van elk van de zalen. De trapleuning gaat naadloos over in andere functionele oppervlakken en meubels.

Zalen en akoestiek

Theater de Stoep biedt ruimte voor een gevarieerd aanbod van toneel, opera, cabaret, musical, concerten, jeugdtheater en dans. Daarom is het ook belangrijk dat de zalen veelzijdige akoestische eigenschappen hebben. De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van softwaregestuurde akoestiek, maken het mogelijk om de geluidskwaliteit in de verschillende zalen precies af te stellen en te optimaliseren. Door plafondelementen te laten zakken en onder een hoek te plaatsen, kunnen geluidsniveaus worden aangepast, terwijl de akoestische wandelementen de geluidskwaliteit reflecteren en vergroten voor elke stoel in de zaal.

Licht en kleur

Licht en kleur spelen een essentiële rol in de beleving van het theater. Dat geldt niet alleen voor de zalen en de producties, maar ook voor de foyers waar met licht en kleur, sfeer en stemming wordt gebracht. Overdag laat het onderste, glazen deel van de gevel daglicht door vanaf de voorkant zodat het licht tot diep in de foyer kan doordringen. Van bovenaf valt daglicht op de trappen. ’s Avonds wordt, met gebruik van kleur en kunstlicht, een warme, uitnodigende sfeer gecreëerd.

Het hogere deel van de gevel bestaat uit twee lagen aluminium. Door ronde perforaties in de buitenste witte panelen, kan een glimp worden opgevangen van de paarsgekleurde laag erachter. Ledlampen tussen de beide lagen van de gevel verlichten het gebouw ’s avonds.

Integratie en ‘attainability’

Uniek aan deze locatie is de verbinding met het water en het uitzicht op de nabij gelegen windmolen ‘Nooitgedacht’. Het bouwvolume is afgerond om de wind voor deze molen zo min mogelijk te verstoren.

Hoewel aan een regionaal theater vele uiteenlopende eisen worden gesteld, moeten er toch manieren gevonden worden om ontwerpambities en betaalbaarheid met elkaar in balans te brengen. Een manier om een belangrijke bezuiniging in de constructiekosten te realiseren is het gebruik van Design Information Modelling (DIM) een kennisgeïntegreerde, resultaatgerichte ontwerpmethodiek die wordt ingezet in de ontwerpfases. DIM maakt het mogelijk om snel en op geïntegreerde wijze ruimtes te modelleren en te toetsen.

In de eerste stadia van het project werkte UNStudio samen met Arup aan clashdetectie om ervoor te zorgen dat alle driedimensionale details van het ontwerp in beeld waren en werden onderzocht op realiseerbaarheid en herhaling in het ontwerp. De stap van Design Information Modelling (DIM) naar Building Information Modeling (BIM) werd gezet nadat het project was aanbesteed aan aannemer VORM Bouw. Het uiteindelijke BIM model werd door IOB in nauwe samenwerking met de aannemer ontwikkeld op basis van het DIM model, om zo een belangrijke vermindering van de aanpassingskosten te bereiken, evenals controle over de kosten tot in het kleinste detail. De opdrachtgever, gemeente Spijkenisse, speelde een cruciale rol doordat zij als voorwaarde heeft gesteld dat het hele DIM/BIM ontwerpproces en het volledige BIM model wordt gebruikt voor het onderhoud en management van dit theater in de toekomst.