Witte Dorp - Dudok

Het Witte Dorp is een gaaf voorbeeld van een tuindorp, ontworpen in de 'moderne' stijl van de Nieuwe Zakelijkheid, die gekenmerkt werd door strakke vormen met veel glas en dus veel zon. In totaal 265 woningen van verschillende grootte zijn hier in één architectonisch ontwerp gerealiseerd. Aan de westzijde ligt de begrenzing tegen het voormalige industrieterrein van DAF. Dit terrein is later bebouwd met woningen die refereren aan die in het Witte Dorp. De wijk kent uitsluitend een woonfunctie. Een uitzondering daarop wordt gevormd door de beide hoekpanden van de Geldropseweg en de St. Jorislaan. Hier zijn de woningen in combinatie met winkels uitgevoerd.

Het eerste ontwerp voor het tuindorp omvatte 82 woningen, voornamelijk gelegen op het vijfhoekige terrein dat wordt omsloten door de Geldropseweg, Petrus Dondersstraat, St. Odastraat, Burghstraat en St. Jorislaan. Toen in 1938 de eerste woningen al bewoond waren, werd een tweede fase van het plan uitgevoerd.

Uitbreiding

De wijk werd uitgebreid met een aantal rechte straten vanaf de St. Odastraat in zuidelijke richting. Dudok ontwierp nog een derde fase voor het gebied tussen de 1e Wilakkerstraat en de Piuslaan, maar dit is door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog niet volgens zijn ontwerp uitgevoerd.

Heel zorgvuldig componeert Dudok de openbare ruimte. Hij verschuift of draait hoekhuizen, breidt hoekwoningen uit met een aanbouw, plaatst garages ter afscherming van achtertuinen en hier en daar verhoogt hij de zwarte plint van de huizen tot een tuinmuur die doorloopt tot een schuurtje of garage.

Tegelijk krijgt het plan heldere begrenzingen: als tegenhanger van het centrale Burghplein vormen de straatmondingen ware entrees en wordt de hechte visuele eenheid benadrukt.

Burghstraat

De Burghstraat en de Petrus Dondersstraat hebben een dusdanige kromming dat de horizon uit het zicht wordt genomen, waardoor de bezoeker naar het einde van die straat wordt gelokt. Een soortgelijk effect wordt bereikt door het regelmatig insnoeren van straten, plus het met een verdieping verhogen of het vooruitschuiven van woningen. Hiermee wordt elke ingang naar een straat, achterpad of cluster van garages aangekondigd, waardoor de voorbijganger als het ware wordt uitgenodigd de entree te benutten.

Nieuwe Zakelijkheid

Draagt de bebouwing enerzijds de kenmerken van de Nieuwe Zakelijkheid, tegelijk kent het plan ook traditionele kenmerken zoals de ver uitkragende hoge zadeldaken en de enigszins historiserende stedenbouwkundige structuur. Gaat men er daarnaast van uit dat in de eerste plannen de woningen niet wit geschilderd zouden worden dan is in dit ontwerp de middenpositie die Dudok tussen traditionalisme en Nieuwe Bouwen innam, duidelijk afleesbaar.