Xenia

‘Xenia’ is het Griekse woord voor ‘gastvrijheid’. Dat is ook wat het Xenia Huis wil uitstralen. Er wonen zes jonge mensen die er hun gasten ontvangen, die er hun wifi en hun privacy hebben, die de cafés en terrassen van de binnenstad weten te vinden. Mensen tussen de 16 en 40 jaar, die toch al het einde van hun leven zien naderen en palliatieve zorg nodig hebben. Xenia biedt het allemaal.

Nederland kent een aantal kinderhospices en een groot aantal hospices waar vooral ouderen wonen, maar voor deze leeftijdsgroep is Xenia het enige. Initiatiefneemster Jacqueline Bouts werkte als verpleegkundige op het Leids Universitair Medisch Centrum met ernstig zieke jongeren. In haar directe omgeving overleed een dierbare op veel te jonge leeftijd. Het deed haar beseffen dat voor deze leeftijdsgroep geen enkele vorm van specifieke palliatieve zorg bestond. Patiënten waren aangewezen op mantelzorg, ziekenhuiszorg of een verblijf in een hospice tussen medebewoners van een heel andere generatie.

Bouts trok zich de leemte aan en besloot zelf zo’n hospice te ontwikkelen, gesteund door haar partner Piet van Veen, architect van beroep. Ze deed inspiratie op bij werkbezoeken aan Engeland, waar dergelijke hospices wel bestaan. Een frisse, huiselijke uitstraling moest Xenia krijgen, met veel licht. En het moest in de stad staan. Nadat een beoogd pand op het laatste moment door de gemeente werd teruggetrokken, viel het oog op een binnenterrein in het oude centrum van Leiden. Er stonden een grote bruine beuk en een slooprijp laboratoriumgebouw, ernaast de zijgevel van een studentenhuis, verder was het plein vooral verwaaid. De rust, de stilte, de boom, met het volle stedelijke leven om de hoek – het was een ideale locatie.

De initiatiefnemers hadden inmiddels samenwerking gevonden met de Stichting Leidse Studentenhuisvesting (later samengegaan met studentenhuisvester DUWO) en met bevriend architect Erik van Tussenbroek. Een eerste ontwerp strandde op verzet uit de buurt, dat zich toespitste op een tak die van de beuk afgezaagd zou moeten worden. Het alternatieve ontwerp is gerealiseerd: een tweelaags, hagelwit woonpaviljoen, met een knik in de gevel om de boom te sparen en een tuin grenzend aan de gemeenschappelijke woonkeuken.

Het streven naar huiselijkheid en de geïnventariseerde wensen van de doelgroep speelden een grote rol bij de inrichting, waarvoor met twee interieurarchitecten is samengewerkt. Er zijn veel lichte kleuren gebruikt – ook de bedden hebben een verfje gekregen om ze van hun ziekenhuiskarakter te ontdoen. Elke kamer heeft eigen sanitair, dat voor rolstoelgebonden bewoners toegankelijk is via een ingenieuze beweegbare wand in de lengterichting. De ramen lopen door tot aan de vloer. Bewoners hebben daardoor ook vanuit bed zicht op de tuin.

Het gebouw is casco gebouwd door DUWO, dat nu de eigenaar is en het pand verhuurt aan Xenia. De inrichting en exploitatie financiert de stichting Xenia zelf. Zij leunt daarbij voor een belangrijk deel op de Vrienden van Xenia, een stichting die donateurs en sponsors werft. In de dagelijkse exploitatie zijn de vele vrijwilligers onmisbaar, onder wie een aantal bewoners van het belendende studentenhuis. Xenia heeft twee mensen in dienst: initiatiefneemster Jacqueline Bouts en een verpleegkundige.

Nu het hospice voor jonge mensen zo’n twee jaar in bedrijf is, wordt gewerkt aan een volgend plan. De wens leeft om een klein aantal woningen te bouwen voor gehandicapte jongeren, die daar zelfstandig kunnen leven maar wel afhankelijk zijn van zorgvoorzieningen waar Xenia over beschikt. Xenia wil ditmaal jonge architecten inschakelen. Architect Ed Bijman is bereid gevonden om als mentor op te treden. Bijman is ervaringsdeskundige sinds hij zelf is aangewezen op een rolstoel. De woningbouw zouden aan de rand van het binnenterrein moeten, waar de straatzijde nu over de volle breedte open is. De bedoeling is ook om het binnenterrein er een beslotener karakter mee te geven.