Zaans Medisch Centrum

Dat een ziekenhuis kiest voor een zogeheten healing enviroment klinkt heel logisch. De combinatie om het ook nog eens lean te bouwen met een BREEAM NL-Very Good certificaat maakt het gloednieuwe Zaans Medisch Centrum (ZMC) extra bijzonder.

Het begin 2018 in gebruik genomen nieuwe ZMC in Zaanstad is een voor Nederland uniek gebouwd ziekenhuis. Het heeft namelijk de zogeheten lean filosofie omarmd. Deze is erop gericht om zo efficiënt mogelijk processen te organiseren en waar mogelijk verspilling tegen te gaan. Door het tevens BREEAM te willen certificeren heeft het ZMC gekozen voor een heel eigentijdse, duurzame nieuwbouw.

Verspilling tegengaan begint al door een kleiner ziekenhuis te bouwen dan het oude. Het nieuwe ZMC, gebouwd op de plek van het voormalige parkeerterrein van de oude locatie, gaat terug van 58.000 naar nu 39.000 vierkante meter. Dit alles verdeeld over een begane grond en vijf verdiepingen. Dankzij slimmere looproutes passen toch alle gevraagde ruimten in het nieuwe gebouw.

In het open en transparante ontwerp van Mecanoo Architecten valt vooral de overvloedige daglichttoetreding op. Lichtkoepels in het dak brengen in de trapgaten veel daglicht binnen op zowel de trappen als de traversen van de verschillende verdiepingen.

Ledverlichting

Over het kunstlicht is ook goed nagedacht. Aanvankelijk was in het ontwerp TL-HF-verlichting voorzien, maar BAM Bouw & Techniek, dat het ziekenhuis heeft gebouwd, dacht constructief mee tijdens de bouw, vertelt projectmanager Rick van Haren van BAM Bouw & Techniek. ‘We hebben voorgesteld ledverlichting toe te passen. Dat is uiteraard vanwege het duurzaamheidskarakter van dit ziekenhuis. Daarnaast zijn wij voor 25 jaar verantwoordelijk voor het onderhoud en de energieprestatie. Dan is energiezuinige verlichting van in dit geval Philips een logische keuze.’ In de gangen is deze verlichting asymmetrisch aangebracht. Daardoor kijken patiënten die in bedden worden vervoerd, niet constant in het felle licht.

Bij een healing environment hoort eveneens een groene omgeving. Van Haren: ‘Vaak zijn ziekenhuizen een steriele omgeving, maar de patiënten in het ZMC kijken uit op groene balkons en daktuinen.’

Voor verwarming en koeling is er een warmte-koudeopslag met een bron in de bodem van 210 kubieke meter. ‘Deze bron voedt samen met de warmtepompen (met een opgesteld vermogen van 450 kW warmte en 350 kW koude) het ziekenhuis. In principe draait het ziekenhuis in de zomerperiode volledig op de koude bron. Bij extreme warmte kunnen de warmtepompen worden bijgezet. In de winterperiode kunnen voor de piekvraag cv-ketels worden ingezet.’

Luchtbehandeling

Goede luchtbehandeling is cruciaal en specialistisch in het ziekenhuis. Immers, in de OK’s worden andere eisen gesteld dan op de verzorgingskamers en in de open ruimten. Daarvoor zijn door Systemair 21 HHFlex-units van het merk Holland Heating aangeleverd. ‘Het gaat om modulaire luchtbehandelingsunits, die energiezuinig zijn door de toepassing van permanente magneetmotoren met energieklasse IE4’, vertelt Arjan van Bladel van Systemair.

Van de 21 units zijn acht recirculatie-units, bestemd voor de operatiekamers. ‘Twee units zorgen voor de toevoer van verse lucht op de operatiekamers en één unit is specifiek bestemd voor de opdekruimte in het ziekenhuis. In deze ruimte worden de instrumenten voor een operatie klaargelegd. Dit moet dus de schoonste ruimte in het ziekenhuis zijn’, aldus Van Bladel.